23 oktober 2020, vrijdagmiddag:
Vanochtend ging het nog….ik kon Karel nog verschonen, de thuiszorg is geweest om te wassen, ik heb nog gewerkt. Maar toen in de middag ging het niet meer om Karel overeind te helpen. Hij had erge pijn in zijn bekken. Staan kon dus ook niet meer.
Ik raakte in paniek. Wat nu…? Ik heb Meyke snel uitgelaten, en toen in onze groeps-app om advies gevraagd.
Ik heb rond 17.00 uur de huisarts gebeld voor een hoog laag bed. Gelukkig kon dat zelfs nog vanavond gebracht worden.
Eerst belde de chauffeur of het goed was als het morgenochtend zou worden. Nee zei ik: het bed is heel hard nodig.
Dan wordt het wel wat later op de avond zei de chauffeur. Nou, dat is niet erg, het bed moest er echt komen.
Het bed kwam. Gerald heeft nog kunnen helpen alle onderdelen binnen te halen. We kregen ook een bedtafeltje.
En kijk nu…. Karel is stervende. Ik zit bij hem. De pijn komt waarschijnlijk doordat er weer een week geen ontlasting is geweest. Er is nog iemand geweest om een klysma te brengen. Dat ging nauwelijks. Karels darmen zaten helemaal verstopt.
Roos en Boudewijn zijn geweest, later Jolande en Gerald. Heerlijk dat ik niet alleen was…..
Het bed werd gebracht. Jolande en ik hebben Karel nog in bed gekregen.
En nu…. Karel’s ogen zijn half toe. Hij ademt diep, af en toe een snurk, toen ik huilde keek hij even naar me. Toen zakte hij weer weg.
Ik denk dat hij vandaag overlijdt, of morgen.
Het einde
31 oktober 2020, zaterdagmiddag.
Mijn liefste is er niet meer.
Vorige week zondag, 25 oktober om 14.35 uur is mijn grote liefde overgegaan, heeft het aardse achtergelaten en is verder gereisd naar het volgende station.
Wat heeft hij het benauwd gehad. Wat heeft hij zijn lot dapper gedragen….zijn kruis…..
Praten kon hij niet meer. Zaterdag ben ik gelukkig nauwelijks alleen geweest. Mark, Roos, Boudewijn, Jolande, Gerald, Erica, ze kwamen allemaal in toerbeurt, het was hartverwarmend.
Karel had het moeilijk. Bij elke in- en uitademing hoorde je dat Karel het moeilijk had. Hij kon het slijm wat zich gevormd had niet ophoesten. Steeds ging zijn hand naar zijn keel, of zwaaide Karel met zijn arm.
Ik maakte Karels lippen nat met een pipetje. Ik durfde Karel geen drinken te geven, want hij wist niet meer hoe hij moest slikken.
Zijn ogen half open…hij leek in een andere wereld te zijn. Maar hij heeft alles meegekregen. Toen ik de herinnering van het moment dat het echt aan raakte aan mijn schoonzussen vertelde, knikte Karel en probeerde te glimlachen. Helaas heb ik dat zelf niet gezien, maar Erica wel.
De nacht van zaterdag op zondag heb ik ook weer beneden geslapen. Echt slapen ging niet, ik bleef maar luisteren naar Karel’s ademhaling. Het rochelen ging maar door. Het hoofdeind van het bed omhoog zetten hielp onvoldoende.
Zondagochtend 25 oktober om 7.45 uur heb ik onze groeps-app geraadpleegd. Ik hield het niet meer vol. Dit wilde ik niet meer voor Karel. Ik had het hoofdeind van het bed goed hoog gezet maar dat hielp niet genoeg.
Ik heb Karel’s voorhoofd gedept met een lila washandje, hij was aan het zweten. Je moest steeds vertellen wat je ging doen, want Karel begreep alles en hoorde alles. Ook moest je niet in zijn oor praten, omdat alles wat hij hoorde, heel metaalachtig en scherp klonk en daar had hij erge last van. Fluisteren kon wel, maar ook niet in zijn oor.
Ik belde de huisartsenpost en liet me doorverbinden met de spoedlijn. Er MOEST een arts bij Karel komen om hem uit zijn lijden te verlossen. Ik had me laten doorverbinden naar de spoedlijn, maar ik moest opnieuw bellen omdat dit de lijn voor een ambulance was. Ik heb opnieuw gebeld, en nu werd er afgesproken dat een arts mij zou bellen en dan langs zou komen.
En die kwam niet veel later. Samen met een ambulancebroeder in een ambu-auto.
De arts zei dat Karel al heel ver heen was. Te ver heen voor euthanasie. Ja, dat was wel duidelijk….Karel wilde ook geen euthanasie, wel palliatieve sedatie.
En dat kreeg hij. 5 mg slaapmiddel, ik weet geen naam meer.
Het was niet genoeg…..
Karel bleef onrustig en viel niet in slaap. Ik werd er zo naar van…..na overleg in de appgroep heb ik weer naar de huisartsenpost gebeld.
Gelukkig was ik niet alleen. Roos, Jolande en Mark waren er ook. Gegeven moment ging Jolande met Mark lunchen.
En toen kwam dezelfde arts weer, met dezelfde ambulancebroeder….
Ditmaal kreeg Karel om 14.00 uur 15 mg slaapmiddel. De dokter beloofde te bellen rond 16.00 uur wanneer haar dienst afgelopen was.
Eindelijk werd Karel rustiger. Ik heb Mark en Jolande gewaarschuwd dat het nu snel zou gaan. Ik zag dat Karel steeds rustiger werd, zijn ademhaling was nu normaal. De eerste keer dat de arts en ambulancebroeder er waren was Karel’s hartslag 130 en zuurstofgehalte (saturatie) 73%……Karel had het echt heel moeilijk.
En rond 14.35 uur is Karel rustig in zijn slaap overleden. Om 14.30 zag ik al geen ademhaling meer. Maar er waren nog wat spierbewegingen.
Om 14.35 was het helemaal stil. Mijn lieve schat, mijn dappere lieverd, is overgegaan.
Ik hoopte zijn ziel te zien uittreden, maar dat heb ik helaas niet gezien.
Ik heb Karel’s ogen gesloten, en een paar foto’s gemaakt. Ik heb de huisartsenpost weer gebeld dat Karel overleden was.
Voor de derde keer kwam dezelfde dokter, dokter Buijs, met ook dezelfde ambulancebroeder.
Ze vertelde dat dit eigenlijk nooit voorkwam, 3x op een dag naar hetzelfde adres. Nou, dat geloof ik graag.
Ja, en dan begint het geregel van de uitvaart. Karel wordt gecremeerd.
Monuta werd gebeld, en onze contactpersoon werd Ramon Strasters. Een aardige jonge man.
Karel moest nog worden opgebaard en de laatste zorg krijgen. Daar kwamen twee mensen van Monuta voor. Ik wilde Karel graag thuis opgebaard hebben.
De kleding die hij aanhad heeft hij ook aangehouden, alleen een nieuw Tena broekje, maar verder zijn vertrouwde huiskleding: bordeauxrode lange T-shirt, één van zijn twee lievelingsvesten in blauw-witte-grijze kleuren, een grijze joggingbroek, en antislip sokken die ik een paar dagen eerder had besteld.
Karels mond werd gesloten, dat hoefde ik niet te zien, want dat doen ze met een inwendig hechtinkje. Maar verder ben ik erbij geweest. Heb Karels voorhoofd gekust.
De koeling werd aangezet. Steeds aan en uit….
De nacht van zondag 25 op maandag 26 oktober ben ik beneden blijven slapen.
Ik ben vrijwel de hele nacht wakker gebleven door de koeling. Maar ik wilde bij Karel zijn…
De crematie was gepland op maandag 2 november om 11.00 uur….Allerzielen.
Vanwege corona mochten er maximaal 40 mensen komen.
Wat een week….een kist uitzoeken, een kaart uitzoeken. Het was flink werken maar wat is de kaart mooi geworden.
Voorop een herfstboom, daaronder een foto van onze geliefde kampeerplek op camping Le Vianon.
Dan aan de linker binnenkant: “ik hou van jou tot de lucht” Dit zei Karel altijd als ik vroeg hoeveel hij van me hield.
Daaronder een prachtige foto van Karel met een witte hoed op en een geel shirt, Karel staat bij een rivier en kijkt naar de horizon. De foto had ik snel gevonden in mijn collectie en ik wist meteen: dit is hem. Dé foto.
Rechts kwam de tekst, onze namen, en datum etc van de crematie.
Op internet had ik al een prachtige urn gevonden: van een Engelse kunstenaar, handgemaakt.
Infinity love heet de urn. Ik MOEST hem hebben, en heb hem meteen gekocht. Ik wil geen “vaas ”in ons huis.
Karel’s as wordt in vieren verdeeld. Het grootste deel in de Infinity urn, een beetje in een mini-urntje voor op het graf van mijn schoonouders, een beetje in een basis-urn om later uit te kunnen strooien in Frankrijk, en een heel klein beetje voor as-sieraden: een hanger en een bedel voor aan mijn armband.
Dinsdag 27 oktober is Karel overgebracht naar het crematorium. Ik vond de koeler zo confronterend. Ik was zo blij dat ik Karel nog twee nachten hier in ons huis heb kunnen houden, maar nu was het moment toch gekomen dat ik wat meer rust moest krijgen.
Om 15.00 uur dinsdagmiddag kwamen er twee mensen van Monuta met de door ons uitgezochte kist. Een mooie kist, met nerven, niet zo’n glad ding.
Karel werd respectvol in de kist gelegd, en Roos, die gelukkig ook aanwezig was, heeft gefilmd hoe Karel de Gildemark uitgereden werd. Voorop de auto één van de medewerkers die langzaam vooruit liep. Heel mooi om te zien.
Roos en ik mochten meerijden tot de poort van het crematorium.
Donderdagavond 29 oktober om 20.00 uur ben ik alleen naar Karel gegaan. Nog één keer samen. Zachtjes tegen hem praten, en koffie drinken.
Het was heel vredig. De kamer waar Karel lag was klein en heel mooi. Er waren boeketten van Jolande en mij, en het crematorium had ook nog enkele kunstbloemen neergelegd. Prachtig.
Vrijdagavond om 18.45 uur was het tijd om de kist te sluiten.
Roos, Boudewijn, Jolande, Gerald, Rozanne, Mark en ik waren erbij. Rozanne maakte foto’s.
De zaal was prachtig. Ook zagen we de rouwboeketten die bezorgd waren.
Een zee van bloemen. Ongelooflijk mooi.
Het moment van het sluiten van de kist was emotioneel. Nog één keer Karel’s lieve, maar zo magere koppie zien. Nog één keer Karels handen aanraken. Nog één keer een kus op zijn voorhoofd geven…
En toen ging het deksel erop. We draaiden met z’n allen de schroefknoppen aan.
Tranen vloeiden…..
Het weekend daarop hadden we geen afspraken, alles was goed geregeld.
2 november 2020, maandagochtend 11 uur:
Het miezert een beetje, zwaar bewolkt. Net als op onze trouwdag…..
Mark en ik rijden naar het crematorium. We zeggen niet veel.
Ik zie dat goede vrienden uit Oss, Marcel en Ineke, er zijn. Fantastisch! Ze blijven geen koffie drinken, vanwege het corona gevaar. Heel goed te begrijpen, Marcel loopt ook al tegen de 80 jaar.
Het is fijn om al een keer in de zaal geweest te zijn. De boeketten zijn in een cirkel om de kist heen geplaatst. Vier kaarsen rondom de kist, en dan ook nog een kaars met een foto van onze kampeerplek die ik aansteek als het afscheid gaat beginnen. Een hoedje op de kist, en de foto die ook op de rouwkaart staat.
De muzieklijst:
- Yves Duteil – Le Langue de chez nous:
https://www.youtube.com/watch?v=mmYJAD55joM
- Huey Lewis & the news – The power of love:
https://www.youtube.com/watch?v=CyFXdIl00y8
- Queen – Love of my life:
https://www.youtube.com/watch?v=2bqm4gRY3mA
- Jean Ferrat – C’est beau la vie:
https://www.youtube.com/watch?v=rCKsp-7Pd7Y
- Jean Ferrat – Mourir au soleil:
https://www.youtube.com/watch?v=-fREEl1AdWo
- Yves Duteil: Le grande maison des Vacances
https://www.youtube.com/watch?v=wp8OnJPqQks
Ik lees na Huey Lewis de volgende tekst voor:
Mijn lieve, lieve schat…….
Ongeloof
Ontreddering
Woede
Groot verdriet
Dat zijn de emoties die de afgelopen twee en een halve maand gedomineerd hebben.
Wat is het een rollercoaster geweest. De eerste bom was net gevallen en de tweede werd alweer gedropt. En zo ging het maar door, de ene klap na de andere.
Geen tijd voor verwerking. Geen dag rust. De nachtmerrie ging maar door en door……Elke dag gebeurde er wel weer iets wat verwerkt moest worden, maar waar we geen tijd voor kregen.
Je zei toen we de slechte diagnose kregen: ik ga voor de 10 jaar.
Het werden slechts tien weken.
Tien hele emotionele, intense, loodzware weken.
Je hebt deze strijd zo dapper doorstaan. Je hebt geen dag geklaagd, maar je lot, jouw kruis, zo dapper gedragen.
Nu heb je rust. Je reis gaat verder.
Net hebben we geluisterd naar The Power of love van Huey Lewis and the News.
Ons liedje waarop we elkaar voor het eerst kusten en nooit meer los hebben gelaten.
En wat klonk er enkele dagen geleden op de radio toen ik bezig was met de foto’s voor jouw afscheid?
The Power of love…..voor mij een bevestiging dat het goed gaat met je, dat het overgaan goed gegaan is en als je gerust hebt hiervan, je nu klaar kan maken voor het volgende deel van je reis.
20 jaren waren we samen. Wat zijn ze voorbij gevlogen.
20 geweldige jaren met alleen maar liefde. Geen één keer ruzie gehad. Je zei altijd: zonde van de tijd, er is al zoveel ruzie.
Ik weet het nog als de dag van gisteren dat we elkaar voor het eerst in het echt zagen. Geen moment zenuwen, alles klopte.
18 augustus 2001 begon onze liefde officieel, maar ze was er vast al eerder.
4 maanden later, op 21 december 2001 woonden we officieel samen. Mijn spullen hadden we de afgelopen tijd al overgebracht.
Er zijn zoveel herinneringen: de mooiste dag van ons leven: onze bruiloft.
Het was zwaar bewolkt, het miezerde, maar op het moment dat jij JA zei op de vraag van Els Klaren, onze BABS, kwam de zon door de wolken en scheen op ons. Dat moment is fantastisch vastgelegd door de fotograaf.
Een foto om te koesteren.
20 jaar om te koesteren.
De heerlijke vakanties in Frankrijk, het land waarvan ik ben gaan houden door jou.
En de heerlijke vakanties in het Oetztal, waarvan jij bent gaan houden door mij.
En zo is de cirkel rond. De oneindige cirkel van onze trouwringen, van onze liefde.
Dat zal altijd blijven.
Ik ga door voor jou.
Ik ga door met jou.
Blijf bij mij.
Wacht op mij.
Ik wil eindigen met een gedicht van Art Garfunkel: Durations.
DURATIONS:
inhale—exhale: 4 seconds
breakers on a shore: 10 seconds
wash and dry: 80 minutes
tide—neap and ebb: 6 hours
productive recording session: 12 hours
a cut healing: 8 days
leaves on a tree: 6 months
getting over a friend’s abuse: 1 – 5 years
trouser cuffs—pegged
to flared and back: 28 years
a civilization: 400 years
overcoming the loss of
a true love: Eternity
Art Garfunkel
*********** ***********************************************************************************8*
Na Jean Ferrat leest Jolande haar tekst voor:
“We zoeken iemand om samen oud te worden
Terwijl het geheim is om iemand te vinden om een kind bij te blijven”
(Charles Bukowski)
Met jou deel ik mijn kleuterjaren, jeugd en volwassenheid. Niet samen, wel met elkaar.
Het verschil in jaren tussen ons is vervaagd
Maar toen ik klein was had ik een heel grote broer en grote zus die ik letterlijk niet kon bijbenen.
We speelden ons eigen spel in onze eigen wereld. Niet samen. Wel bij elkaar.
In de beschermde omgeving van de Nieuwendammerdijk: het laantje, het schoolplein, de grote speeltuin wist ik me veilig. Jij en Roos waren in de buurt.
Jij speelde basketbal met vrienden en Fritz Praetz. Ik zat in de zandbak te spelen. Een andere wereld. Soms mocht ik meedoen met de jouwe. voor spek en bonen.
Niet samen, wel bij elkaar.
Jeugdjaren met beeldfragmenten als in een toverlantaarn. Mee met pap naar het magazijn bij Vles en Honsdrecht, een tamme kraai op je schouders, je paarse kamer, muziek draaiend van Janis Joplin, Kreidler brommer, een paarse Puch. Lange haren. Kanten hemd, een grote hoed. Zelf Geborduurde broeken en jasjes. jij kon mooier borduren dan Roos want je was veel geduldiger. Vakantie in Frankrijk, Lac de Bairon. Jij kanoën en met Roos mosselen opduiken. Ik poedelen met een zwemband.
Niet samen, wel bij elkaar.
Toen pap ziek werd was je denk ik 14-15. Onze wereld veranderde. Niet alles kon meer gaan zoals je gedacht had. Ik was 7 en had nog niet zoveel plannen. Het was voor jou en Roos anders. Niet hetzelfde, wel met elkaar.
Bantega betekende veel vrijheid en bijvoorbeeld vissen met zelfgemaakte vlieghaken. Vishengel voor mij maken. Haakje er aan. Ik op de steiger vissen op witvisjes en voorn, jij op snoek langs de vaart.niet samen, wel bij elkaar.
In de Atjehstraat had ik eindelijk een eigen kamer, naast de jouwe. je keek sport of schaatsen, ik mocht meekijken maar deed liever wat anders en bleef wel Naast je zitten. Stil zittend. Niet samen, wel bij elkaar.
Naar Israel en Griekenland met ene Joan. Zomaar, met de magic bus. Mijn broer! Weg! Enige tijd leek je van de aardbodem verdwenen, je was even van de wereld, gelukkig heb je het terug gered.
Na 6 maanden kwam je terug, zonder haren, zonder Joan. Niet samen. Niet met elkaar.
Je voegde je weer in het gezin, ging werken bij Nederland Muziek. Hartje Amsterdam. vakanties naar Frankrijk, 2 kruip sluip tentjes. 4 volwassenen en een hond. In 1 tentje dus, en in 1 hotelbed met een kuil. We werden voor zigeuners uitgemaakt en vonden dat wel lachen. Toen waren we echt wel samen en met elkaar.
Je verhuisde naar de Transvaalkade aan de overkant van het water. Een eigen huis. Maar niet heel lang en ook geen rooskleurige bladzijde. Het pand werd weer verkocht. Je kon verder, je weg voerde naar Almere, met Judith en Mark
Het zal moeilijk zijn geweest om op zeker moment weer bij pap en mam te wonen toen de relatie stuk liep. in de weekenden met Mark ook op de boerderij. Uiteindelijk na een jaar of 3- 4 zo ver om weer zelf vooruit te gaan en te verhuizen naar Almere. Dichter bij Mark. Niet Samen, wel bij elkaar.
“Karel heeft een nieuw vriendinnetje” kwam het hoge woord tijdens een bbq in Landsmeer er uit. Je had Ingrid ontmoet. Een heel fijne vrouw voor jou en jij een heel fijne man voor haar. Jullie hadden het duidelijk heel goed; samen, en met elkaar.
De fragmenten geven weer hoe je was. Een rustig gelijkmatig mens die zijn eigen leven leidde. Geen bravoure, geen meeloper. Introvert.
Je kwam trouw elke vrijdag thuis, samen eten op vrijdag werd een gewoonte die je ontzettend lang hebt volgehouden. Ook toen het niet heel makkelijk was met een dementerende mam. Als je bij haar was geweest kwam je soms even napraten bij ons. Weer samen en met elkaar.
Over je gezondheid maakten we ons in de familie vaak zorgen. Ziek thuis vanwege bronchitis, je rug je been, je hand. je kwam niet altijd meer naar verjaardagen of kerstdiner. Je zei later dat de drukte je vaak te veel was. Dat verklaarde wel het een en ander. Niet samen, niet bij elkaar.
Hoe veel fijner waren dan ook de Oorbeek-etentjes waar we sinds een paar jaar als broer en zussen met aanhang heel ontspannen en open konden praten. We leerden elkaar weer wat beter kennen.
Of gewoon even napraten van bezoek aan mam, een keer koffie bij jullie. Te weinig maar wel even samen, even bij elkaar.
De schok van het bericht dat er iets echt goed fout met je was kwam hard aan. De Oorbeek gelederen sloten zich om jou en Ingrid heen om te helpen waar het kon. Praten ging bijna niet meer, dan maar iets doen in huis om het makkelijker te maken of hobbels weg te nemen Samen, met elkaar.
We zien je zo snel achteruit gaan. Het besef dat we je moeten missen als onze grote rustige broer tussen 2 niet altijd even makkelijke zussen is groot. We hadden nog tijd met elkaar moeten hebben. Die hadden we nog tegoed. Samen en met elkaar.
Nu moeten we zonder jou verder. Wij allen, maar vooral Ingrid, Mark, Roos, Jannie, je bent ook een klein beetje haar broer, en ik.
Je blijft bij ons, voor altijd samen maar niet bij elkaar.
*************************************************************************************************
Roos haar tekst heb ik helaas niet, ze heeft veel prachtige herinneringen verteld, ze had alleen een paar steekwoorden opgeschreven.
De laatste muziek klinkt, en Mark en ik gaan samen met Karel naar de crematie-oven. Ik heb meegeholpen met de kist in de oven te schuiven. Eerst een speciaal identificatiesteentje, daarna de kist. Met het hoedje erop, één van de vele hoedjes van Karel.
De condoleance is mooi….ik heb fijn gepraat met verschillende mensen.
Het monster heeft toch gewonnen……
En nu is er leegte. Een hele grote leegte.
Ik ben zo ontzettend blij dat ik Meyke en Obley heb. Voor hen moet ik opstaan. Voor hen ga ik door.
Voor Karel ga ik door. In ons heerlijke mooie fijne huis.
Ik heb zoveel kaarten gekregen, prachtige bossen bloemen, berichtjes, appjes, ongelooflijk veel. Ze helpen me dit enorme verlies te verwerken.
Ik was zo bang dat ik alleen zou blijven na de crematie. Dat het was: Oké, dit was het, succes verder.
Maar nee, dit was alleen een grote angst. Angst die ik maandagavond had, na de crematie.
Toen kwam het zwarte gat. Het gevreesde zwarte gat. Maar iedereen had me eerder op het hart gedrukt: BEL als je je alleen voelt, als je verdriet voelt…..We laten je niet in de steek. Nooit!
Ik vond het zo moeilijk om dit te geloven in dit vreselijk diepe verdriet waar ik doorheen ga.
Ik moet nu verder zonder jou, mijn lief, mijn leven.
We hebben afgesproken dat je tekens zou sturen, groeten zou sturen.
En dat heb je al een paar keer gedaan. Ons liedje op de radio, ik zie opeens steeds mannen met een hoed op. En kort geleden een auto met een Frans nummerbord. Ik wist dat het een groet van jou was, omdat we hadden afgesproken dat je o.a. Franse dingen zou ”doorgeven”.
Een glimlach verscheen op mijn gezicht.
Liefde van mijn leven,
Blijf bij mij,
Wacht op mij.
